Mikrofon Başında Kıyamet: Dünyalar Savaşı Radyo Tiyatrosu
Radyo yayıncılığının altın çağında, 1938 yılında ABD’de yaşanan bir olay, radyo tarihine altın harflerle (ve biraz da şaşkınlıkla) kazındı. Çünkü bir radyo tiyatrosu yayını, binlerce insanı dünyanın gerçekten uzaylılar tarafından istila edildiğine inandırdı!
Peki bu nasıl oldu?
“Dünyalar Savaşı” Radyo Yayını
30 Ekim 1938 tarihinde, CBS Radyosu’nda bir radyo tiyatrosu yayını başladı. Genç ve yetenekli bir tiyatrocu olan Orson Welles, H. G. Wells’in ünlü bilim kurgu romanı “The War of the Worlds” (Dünyalar Savaşı) adlı eserini radyo formatında uyarlayarak seslendirdi.
Fakat bu sadece sıradan bir tiyatro oyunu gibi değildi. Yayın, sanki canlı bir haber bülteniymiş gibi tasarlanmıştı. Müzik yayını kesiliyor, “acil durum” anonsları giriyor, spikerler yaşanan gelişmeleri “canlı” aktarıyordu:
“Marslılar New Jersey’e indi, devasa üç ayaklı makinelerle ilerliyorlar, ordu etkisiz kaldı!”
Bu sunum öyle gerçekçiydi ki, yayının ortasında radyoyu açan birçok insan bunun bir kurgu olduğunu anlamadı. Televizyonun henüz yaygın olmadığı bu dönemde, halkın tek haber kaynağı radyo olduğu için, dinleyiciler arasında büyük bir panik başladı.
Gerçek Bir Panik: Sokağa Dökülen İnsanlar
Yayın sırasında bazı insanlar evlerinden çıkıp sığınak aramaya başladı, benzin istasyonları doldu taştı, polis karakolları arandı. Bazı bölgelerde halk kiliselere koşup dua etti, hatta kendilerini dağlara atanlar bile oldu.
CBS Radyosu, yayının bir kurgu olduğunu yayın öncesinde ve ortasında belirtmişti, ancak yayına sonradan katılan dinleyiciler bu uyarıları duymamıştı.
Orson Welles Ne Dedi?
Yayından sonra Orson Welles hem övgü hem de sert eleştiriler aldı. Kendisi de bu kadar büyük bir panik yaratacaklarını beklememişti. Bir basın toplantısında şaşkınlıkla şunları söyledi:
“Amacımız sadece eğlendirmekti… Kimsenin korkmasını istemedik.”
Bu olay, Welles’in kariyerini zirveye taşıdı. Daha sonra sinema tarihinin en önemli filmlerinden biri olan Citizen Kane’i yönetti.